アブザフアディゲ方言

アブザフ方言 （アディゲ：Абдзахабзэ;カバルド語：Абдзахэбзэ）は、アディゲ語の方言の1つです。アブザフ方言は、シャプサグと並んでアディゲ共和国外のディアスポラで最大のチェルケス人の一人であるアブザフによって話されています。

音韻論

ほとんどのアディゲ方言（例えばテミルゴイ）での、気づかれない歯茎の歯擦音の破擦音子音чおよびчъは、アブザフ方言でщおよびшъになりました。

意味	アブザフ方言		標準アディゲ		標準カバルド人
意味	キリル	IPA	キリル	IPA	キリル	IPA
村	щылэ	オーラ	чылэ	t͡ʃəɮa	жылэ	ああ
槍	пщы	ɕə	пчы	pt͡ʃə	бжы	ʒə
ヤギ	пщэн	パン	пчэны	pt͡ʃanə	бжэн	バン
ヤギ	ашъэ	あぁ	ачъэ	アトゥザ	ажэ	あぁ
夜	щэщ	ɕaɕ	чэщы	t͡ʃaɕə	жэщ	ʒaɕ
牛	щэм	アム	чэмы	t͡ʃamə	жэм	アム
木	шъыг	ʂəɣ	чъыгы	t͡ʂəɣə	жыг	ʒəɣ
寝るため	шъыен	ʂəjan	чъыен	トゥジャン	жыен	ʒəjan
走る	шъэн	ʂ	чъэн	タン	жэн	ʒ
コールド	шъыӏэ	ああ	чъыӏэ	t͡ʂəʔa	щӏыӏэ	ああ
速い	шъыкӏай	ʂət͡ʃaːj	чъыкӏай	t͡ʂət͡ʃaːj

アブザフ方言には、口蓋化声門停止⟨ӏь⟩と、他のアディゲ方言のκӏとчӏにそれぞれ対応する肺口蓋口蓋摩擦音⟨щӏ⟩があります。

意味	アブザフ方言		標準アディゲ		標準カバルド人
意味	キリル	IPA	キリル	IPA	キリル	IPA
立つ	ӏьэт（ӏет）	ʔʲat	чӏэт	t͡ʃʼat	щӏэт	at'at
座っている	ӏьэс（ӏес）	として	чӏэс	で	щӏэс	as'as
嘘	ӏьэлъ（ӏелъ）	ʔʲaɬ	чӏэлъ	t͡ʃʼaɬ	щӏэлъ	ɕ'aɬ
出てきます	ӏьэкӏын（ӏекӏын）	ʔʲat͡ʃʼən	чӏэкӏын	t͡ʂʼat͡ʃʼən
少年/青年	ӏьалэ（ӏялэ）	シャアラ	кӏалэ	͡ʃʼ	щӏалэ	ɕʼaːɮa
後悔する	ӏьэгъожьын（ӏегъожьын）	ʔʲaʁʷaʑən	кӏэгъожьын	t͡ʃʼaʁʷaʑən	щӏегъуэжын	ɕʼeʁʷaʒən
バック	ӏьыб（ӏиб）	ʔʲəb	кӏыб	t͡ʃʼəb	щӏыб	ɕʼəb
少ない	маӏьэ（маӏе）	マナ	макӏэ	マエチャ	мащӏэ	マナ
聞く、質問する	ӏьэупщӏэн（ӏеупщӏэн）	ʔʲawpɕʼan	кӏэупкӏэн	チャウプタン	щӏэупщӏэн	ɕʼawpɕʼan
ゲスト	хьаӏьэ（хьаӏе）	ħaːʔʲa	хьакӏэ	ħaːt͡ʃʼa	хьащӏэ	ħaːɕʼa
すべて	заӏь（заӏ）	zaːʔʲ	зэкӏэ	ザッチャ	псори	プソリ
高速に	нэӏьын（нэӏен）	ナン	нэкӏын	ナテン	нэщӏын	ナン
二十	тӏоӏьы（тӏоӏе）	tʷʼaʔʲə	тӏокӏы	ʷʼat͡ʃʼə	тӏощӏ	tʼoɕʼ
洗う	тхьаӏьын（тхьаӏын）	tħaːʔʲən	тхьакӏын	tħaːt͡ʃʼən	тхьащӏын	tħaːɕʼən
質問	あなた	wpɕʼa	упкӏэ	wpt͡ʃʼa	あなた	wpɕʼa
新着	щӏэ	ああ	кӏэ	t͡ʃʼa	щӏэ	ああ
場所	щӏыпӏэ	ɕʼapʼa	чӏыпӏэ	t͡ʂʼəpʼa	щӏыпӏэ	ɕʼapʼa
下	щӏэгъ	ɕʼaʁ	чӏэгъ	t͡ʂʼaʁ	щӏагъ	ɕʼaːʁ
地球	щӏыгу	ɕʼəɡʷ	чӏыгу	t͡ʂʼəɡʷ	щӏыгу	ɕʼəɡʷ
冬	щӏымафэ	ɕʼəmaːfa	кӏымафэ	t͡ʃʼəmaːfa	щӏымахуэ	ɕʼəmaːxʷa
鉄	гъущӏы	ʁʷəɕʼə	гъучӏы	ʁʷət͡ʂʼə	гъущӏы	ʁʷəɕʼə

ユニークな言葉

語	アディゲ				標準カバルド人
	標準アディゲ		アブザフ		標準カバルド人
	IPA	キリル	IPA	キリル	IPA	キリル
何	səd	сыд	səd/sə	сыд/сы	сыт	sət
なぜ	sədaː	сыда	ħaː/zaːrə	хьа/зары	сытщхьэкӏэ	sətɕħat͡ʃʼa
彼/彼女/それ/それ/これ	aɕmoɕməɕ	ащмощмыщ	aj mojməj	аймоймый	aːbəmobəməbə	абымобымыбы
そのような/これ	aɕfadməʃfad	ащфэдмыщдэд	アジファド・ムジェファド	айфэдмыйфэд	aːpxʷadməpxʷad	апхуэдмыпхуэд
近く	ダー	дэжь	ダージ	дэй	ダジ	деж
自己	ジャʑ	ежь	じゃじゃ	ей	ジャズ	езы
燃やす	スタン	стын	сын	ə	сын	ə

文法の違い

インストルメンタルケース

AbzakhのKhakurinokhablサブ方言では、接尾辞-мкӏэ（-mt͡ʃa）または-кӏэ（-t͡ʃa）を持つ他の方言とは異なり、楽器の場合は接尾辞-мӏе（-mʔʲa）または-ӏе（-ʔʲa）が付きます。

Khakurinokhabl：ӏялэрАдыгэбзэӏемэгущаӏэ↔標準：КӏалэрАдыгэбзэкӏэмэгущаӏэ - "少年はアディゲ語を（使用）話します"。
Khakurinokhabl：Къэлэмымӏесэтхэ↔標準：Къэлэмымкӏэсэтхэ - "私は鉛筆で（使用）書き込み"。

後方プレフィックス

標準アディゲでは、接頭辞зэкӏэ-は後方を意味します。アブザフ方言では、зэӏе-です。

Abzakh：ӏялэрзэӏекӏо↔標準：Кӏалэрзэкӏэкӏо - "少年は後方に歩きます"。
Abzakh：ӏялэрзэӏеплъэ↔標準：Кӏалэрのзэкӏаплъэ - "少年は後方に見えます"。

プレフィックスの下

標準アディゲでは、接頭辞чӏэ-は下を意味します（下に向かって）。アブザフ方言では、ӏе-です。

Abzakh：Шъыгымӏесӏялэр↔標準：Чъыгымчӏэскӏалэр - "少年は木の下に座っています"。
Abzakh：ӏанэмищӏэгъӏеплъ↔標準：ӏанэмичӏэгъчӏаплъ - "テーブルの下に見て"。
Abzakh：Лӏыртучанымӏехьэ↔標準：Лӏыртучанымчӏахьэ - "男は店に入ります"。

サンプルテキスト

НАРТСАУСЫРЫКЪОРЭИНЫЖЪЫМРЭ ：

Саусырыкъоахэмытэунартхэрбылымыхьэкӏогъагъэх。 Былымхэркъагъоти、къежьэжьыхиКъойданэмкъэсыгъэх。 Саусырыкъодэмысыгъэущытыти、къыхэкӏижьи、янэдэжькъихьажьыгъ。

—Сыгъашх、тян、—ыӏуагъСаусырыкъо。 —Сыгъашх、сыгъашхоӏозэпыты、ущыс、модыкӏэнартыхэрбылымкъахьи、Къойданымкъэсыжььггх、—къыриӏуа。

Нартымэсырямыгъусагъэми、ащкъахьырэмэанахьышӏуӏомкӏэсадэгощэн、тян、—ыӏуагъ。

Пӏэстэшыӏэщтыгъ、лыжъогъэщтыгъ、щыбжьыйй-шыгъуатетэкъуагъэуӏанэмкъытыригъэуцуагъэхянэ。 Саусырыкъопӏастэрыфызи、псыркъыӏифыгъ、лырыутхыпкӏимылыхэркъыпигъэтэкъуиышхыгъ。

—Ныбжьинахьдэгъоусыбгъэшхагъэп、тян、—ыӏуикъикӏижьыгъ。

СаусырыкъоТхъожъыемкъытетӏысхьи、Къойданымкӏонэуежьагъ。 Саусырыкъокъакӏоунартхэмзалъэгъум、шӏэныгъэиӏэузылӏыгорэахэтыти：«Саусырыкъомыгъоцӏыкӏуркъэкӏозы、«фэсыжьапщи、нартхэ»、зиӏокӏэ«тхьэуегъэпсэу» - шъуӏонахь、«ахад» - шъумыӏо»、 - къариӏуагъ。

Зэриӏуагъэмфэдэу、тыдэкӏэахэхьагъэми«тхьэуегъэпсэу»къыраӏуагънахь、«ахад»къыраӏуагъзп。

Етӏанэ、Саусырыкъогубжъи、ежьзыфиӏорэркъыдэхъоущытыти、щэщищгъурӏизишӏишыӏэмзэтыригъэлӏагъэх。

—Мэшӏотӏэкӏутэзгъэгъотырэрӏэхьэгъутшӏыщтзыӏахьэкӏэ。 —аӏуагънартымэ。

—Сзшъозгъэгъотыщт、—ариӏуи、тау-ташгорэмӏугъотӏэкӏукъыдихэуылъэгъугъэти、Саусырыкъоащкӏуагъэ。

Лэгъупышхомлыилъэу、пхъэцэӏитӏу、зыинырэ、зыцӏыкӏурэпэлъэу、иныжъыриащкъещэкӏигъэупэӏулъэукъыӏуӏхата

МашӏомикъыпэхыкӏэухъущтырСаусырыкъоымышӏэуегупшысэущытызэ、Тхъожъыеркъэгущыӏикулеэзакыгазыкы Бажьэмфэдэузызгъэзэщт、цызэмфэдэусыкъэкӏощт、лъэгонжэмышъхьэкӏэзесыдзыхынызы、пхъэцакӏэинытык

Ишыӏядзэкъыӏихи、упкӏэцуакъэфишӏыгь。 Къекӏуалӏи、Тхъожъыемлъэгонжэмышхьэкӏэзыридзыхыгъ。 Саусырыкъопхъэцэкӏэцӏыкӏумеӏэшӏошӏызэ、инымеӏи、иныжъымтыригъафи、къыгъэущыгъ。 Къэӏаби、Саусырыкъорилъэшъохишыршъхьартӏупщэухъугъэ、Саусырыкъуииныжъымипӏэшъхьагъӏилъхьагъ。

—Сыдуилъэгъунэуукъызыфэкӏуагъэр？ —ыӏуииныжъыркъеупщӏыгъ。

—Шыӏэтылӏэтимэшӏотӏзкӏусхьынэусыкъэкӏуагъ、—ыӏуагъСаусырыкъо。

—Тыдэукъикӏирэ？

—Нартысыкъекӏи、—риӏуагъ。

—Саусырыкъоихьэгьо-шӏагъохэмэашышэузыкъаумэкъысаӏуи、устӏупщыжьыщт— —ыӏуагъиныжъым

—Саусырыкъоихьэгъо-шӏагъомэащышэусэзэхэсхыгъзузыкъаумэкъыосӏон、аусэежьслъэгъугьахэп、—。 —Саусырыкъожьанщэрэхъыркъушъхьэмдарегъэхьые、къырарегъэфыхи、копкъышъхьэкӏэеозыдефыежьы。

Саусырыкъодихьыенылъэкӏыщтэпти、ежьиныжъымжьанщэрэхъыркъушъхьэмдихьий、Саусырыгыък。 Иныркопкъышъхьэӏекъеуи、къыдифыежьыгъ。

—Ащпэмыӏеупшӏзрэщыӏэмэ、къаӏо、—ыӏуагъиным。

—Цобзэ-шӏобзырплъыжьыбзэуегъэплъызы、ыжэкӏоцӏделъхьазыегъэкӏуасэаӏоузэхэсхыгъэ、—риӏуагь。

Иныжъымцобзэ-шӏобзырплъыжьыбзэуыгъэплъи、ыжэдилъхьи、ыгъэкӏосагъ。

—Сӏукӏоцӏхъутэ-плъытэщти、ыгъэусэни、сигъэтхъэжьыгъ。 Айнэмыӏеусыпшӏэрэ？ —ыӏуикъеупщӏыгъ。

—Айнэмыӏеу、псырегъажъо、псыжъуагъэмхэгьуалъхьэзызегъэпскӏы。

Иныжъымгъоплъэхьэкъуашъокӏэпсыркъыгъажъуи、машӏорӏешӏыхьагъэухэгъуалъхьизигъэпскӏыгъ。

—Шъохъу-тӏэхъумсигъалӏэщтыгъ、сыдэуӏэзэгъушӏагъокъысэпӏуагъ、сиӏял、—къыриӏуагъ。 —Джырисыдышӏэузэхэпхыгъэр？

—Айнэмыӏеу、ыхыкъынкъэсэупсымзыхигьэщтыхьати、щэщ-мэфищэхэтыщтыгъэ、етӏанэкъыкъутэтикъыхэыӏтатыкъыхэыжтатыкӏыхэыжк

—Адэартаущытэуыгъэщтытыгъэ、сыдышӏэщтыгъэр？ —ыӏуииныжъыркъеупщӏыгъ。

—Сшӏэрэп、зыгорэеӏошъыпсырегъэщтыаӏоузэхэсхыгъэ、—ыӏуагъСаусырыкъо。

—Адэкъэшӏи、мэхъумэтегъэплъ。

—Псымхэуцу、—ыӏуиытыкъыныкъэсэупсымхигъэуцуагъ。

ЕжьСаусырыкъоышӏэущытыти、щэщищымкъэхъущтщтырыгъуӏиркъышӏи、иныжъырхигъэщтыхьагъ。

—Къеӏ、—ыӏуикъызеӏэм、мылыркъыгъэцӏацӏэу、къыгъачэухъугъэ。

—Зэзыгъэбыяу、щыгъупшагъэсшӏыгъэ、—ыӏуагъСаусырыкъо。 —Саусырыкъомылыркъыхичыти、псыкъытыригъэлъадэщтыгъ、хьауарзэхитакъоти、ыгъзщтыжььыты、кыытырыгыгыэытырытыгигыгыгигыгыгыгигыгигыгыгигыгитыригытыгэитыгъитыгъитыригилыгитыригилыгитыригыга、

Ащфэдэуышӏи：—Къеӏ、нныжъ、—зыреӏом、къьыкӏаӏишъхьзкӏэмылыркъыфэгъэхъыягъэп。